1 00:00:00,150 --> 00:00:02,993 Przez ostatnie 25 lat, 2 00:00:02,993 --> 00:00:10,354 Teleskop Kosmiczny Hubble'a odkrywał odległy Wszechświat zaglądając coraz głębiej 3 00:00:10,354 --> 00:00:13,372 poprzez Głębokie Pole Hubble'a (HDF) i Ultragłębokie Pole Hubble'a (UDF). 4 00:00:13,372 --> 00:00:17,482 Hubble podjął 'wyzwanie nowego ambitnego programu 5 00:00:17,482 --> 00:00:22,822 by odkryć najdalsze rubieże Wszechświata. 6 00:00:40,000 --> 00:00:43,209 Witajcie w kolejnym odcinku Hubblecast! 7 00:00:43,209 --> 00:00:46,050 W roku 2013 Hubble rozpoczął kampanię 8 00:00:46,052 --> 00:00:48,040 mającą na celu uchwycić bardzo głębokie obrazy 9 00:00:48,456 --> 00:00:51,405 jednych z najbardziej masywnych struktur we Wszechświecie 10 00:00:52,868 --> 00:00:54,795 - gromad galaktyk. 11 00:00:55,200 --> 00:00:57,066 Program Frontier Fields (Pola Pogranicza) 12 00:00:57,066 --> 00:00:58,738 wykorzystuje sześć takich gigantów 13 00:00:58,738 --> 00:01:01,454 by zajrzeć w najdalsze zakątki Wszechświata. 14 00:01:02,500 --> 00:01:06,655 Ogromna ilość masy zawarta w gromadzie galaktyk oznacza 15 00:01:06,656 --> 00:01:09,006 że zakrzywia ona przestrzeń wokół siebie 16 00:01:09,200 --> 00:01:12,654 i działa jak gigantyczne szkło powiększające. 17 00:01:14,750 --> 00:01:18,056 Proces ten jest znany jako soczewkowanie grawitacyjne 18 00:01:18,056 --> 00:01:21,055 i pozwala astronomom badać obiekty leżąca za gromadą 19 00:01:21,056 --> 00:01:23,900 w bardzo odległym Wszechświecie 20 00:01:23,950 --> 00:01:25,055 które normalnie byłyby zbyt słabe do zaobserwowania 21 00:01:25,700 --> 00:01:27,413 nawet dla Hubble'a. 22 00:01:29,000 --> 00:01:31,685 Abell 2744. 23 00:01:31,685 --> 00:01:37,351 Jeden z pierwszych i najbardziej ujmujących celów programu Frontier Fields. 24 00:01:39,700 --> 00:01:42,645 Podobnie do wszystkich dużych gromad galaktyk, 25 00:01:42,645 --> 00:01:48,194 kolosalna masa Abell 2744 wykrzywia przestrzeń wokół niej 26 00:01:48,194 --> 00:01:52,164 i wzmacnia światło odległych galaktyk leżących za nią. 27 00:01:53,200 --> 00:01:57,412 To daje efekt w postaci dziwnych i wspaniałych aranżacji wykrzywionego światła 28 00:01:57,412 --> 00:02:00,410 w formie łuków i wykrzywionych kształtów. 29 00:02:00,412 --> 00:02:04,169 Powiększone przez Abell 2744, 30 00:02:04,172 --> 00:02:09,509 niektóre z jak dotąd najbardziej odległych galaktyk stały się widoczne. 31 00:02:10,500 --> 00:02:14,060 Te galaktyki są tak odległe 32 00:02:14,060 --> 00:02:16,661 że ich światło które Hubble uchwycił 33 00:02:16,661 --> 00:02:21,885 zostało wyemitowane kiedy Wszechświat miał zaledwie 500 milionów lat. 34 00:02:22,100 --> 00:02:24,005 Te odległe galaktyki 35 00:02:24,500 --> 00:02:26,970 - jedne z pierwszych jakie powstały we Wszechświecie - 36 00:02:26,970 --> 00:02:31,799 dają astronomom możliwość spojrzenia na warunki jakie panowały we wczesnym Wszechświecie. 37 00:02:37,600 --> 00:02:40,321 Jedna z najodleglejszych badanych gromad 38 00:02:40,321 --> 00:02:46,451 to MACS J1149.5+2223 39 00:02:46,900 --> 00:02:52,116 - tak odległa że jej światło podróżuje do nas 5 miliardów lat! 40 00:02:53,600 --> 00:02:55,367 Wykorzystując tę gromadę 41 00:02:55,380 --> 00:02:59,500 Hubble uchwycił po raz pierwszy rzadkie wydarzenie: 42 00:02:59,580 --> 00:03:03,656 grawitacyjnie soczewkowany obraz supernowej, 43 00:03:03,656 --> 00:03:07,510 rozłożone czterokrotnie przez jedną z galaktyk gromady. 44 00:03:09,900 --> 00:03:11,852 Światło umierającej gwiazdy 45 00:03:11,852 --> 00:03:14,011 zostało wzmocnione przez masę gromady. 46 00:03:14,011 --> 00:03:18,446 A ponieważ jest położone na linii jednej z galaktyk w gromadzie, 47 00:03:18,446 --> 00:03:21,999 zostało rozdzielone na cztery osobne obrazy. 48 00:03:25,000 --> 00:03:27,023 Badając soczewkowanie grawitacyjne, 49 00:03:27,023 --> 00:03:31,481 astronomowie są w stanie określić całkowitą ilość masy w gromadach galaktyk. 50 00:03:31,481 --> 00:03:34,639 Teraz, takie mapowanie jest bardzo przydatnym narzędziem 51 00:03:34,639 --> 00:03:37,639 w poszukiwaniu jednego z najbardziej nieuchwytnych elementów Wszechświata 52 00:03:39,400 --> 00:03:40,885 - ciemnej materii. 53 00:03:41,850 --> 00:03:43,486 Jeśli gromada galaktyk 54 00:03:43,486 --> 00:03:46,415 zawierałaby tylko materię którą widzimy bezpośrednio, 55 00:03:46,416 --> 00:03:51,360 nigdy nie miałaby zdolności grawitacyjnych by zakrzywić światło tak jak obserwujemy. 56 00:03:51,800 --> 00:03:55,400 Tak więc musi być obecna dodatkowa ciemna materia, 57 00:03:55,400 --> 00:03:58,400 zaś soczewkowanie grawitacyjne mówi nam jak ta ciemna materia jest rozłożona 58 00:03:58,650 --> 00:04:00,276 w całej gromadzie. 59 00:04:03,000 --> 00:04:05,384 W przypadku MACSJ1149, 60 00:04:05,384 --> 00:04:09,680 nasze rozeznanie w rozłożeniu ciemnej materii jest tak dobre 61 00:04:09,800 --> 00:04:14,184 że pozwoliło przewidzieć pojawienie się piątego obrazu soczewkowanej supernowej 62 00:04:14,184 --> 00:04:16,088 w grudniu 2015 roku, 63 00:04:16,088 --> 00:04:18,178 i, patrzcie i podziwiajcie, 64 00:04:18,178 --> 00:04:21,475 zaobserwowano je zgodnie z przewidywaniami. 65 00:04:26,900 --> 00:04:29,068 Obok obserwacji gromad, 66 00:04:29,068 --> 00:04:33,874 Hubble wykorzystuje swoje liczne instrumenty podczas obserwacji gromad 67 00:04:33,874 --> 00:04:37,400 obserwując sześć równolegle położonych pól 68 00:04:37,403 --> 00:04:39,911 - rejonów blisko gromad galaktyk. 69 00:04:40,100 --> 00:04:45,530 Choć te pobliskie obrazy nie mogą zostać wykorzystane w soczewkowaniu grawitacyjnym, 70 00:04:45,530 --> 00:04:49,640 Hubble wykorzystuje je do głębokich obserwacji 71 00:04:49,640 --> 00:04:51,892 i w ten sposób otwiera astronomom 72 00:04:51,892 --> 00:04:55,839 jeszcze większe okno na wczesny Wszechświat. 73 00:04:57,488 --> 00:04:58,230 Jak dotąd, 74 00:04:58,231 --> 00:05:02,457 Hubble ukończył obserwacje trzech z sześciu gromad Frontier Fields 75 00:05:02,457 --> 00:05:04,198 oraz ich pól równoległych. 76 00:05:04,198 --> 00:05:09,000 Te dane już mówią nam wiele o bardzo wczesnym Wszechświecie 77 00:05:09,001 --> 00:05:13,000 i torują drogę dla Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba 78 00:05:13,001 --> 00:05:16,342 w jego poszukiwaniu pierwszego pokolenia galaktyk. 79 00:05:17,245 --> 00:05:19,799 Żegna się z wami Dr J, prowadzący Hubblecast. 80 00:05:19,799 --> 00:05:20,519 Po raz kolejny, 81 00:05:20,519 --> 00:05:22,097 natura przerosła 82 00:05:23,000 --> 00:05:25,097 nasze najśmielsze oczekiwania. 83 00:05:30,338 --> 00:05:43,108 Transkrypcja: ESO; tłumaczenie: Mariusz Herbich.