1 00:00:01,000 --> 00:00:06,000 Begrip krijgen van het eindeloze heelal is geen geringe prestatie 2 00:00:06,000 --> 00:00:9,500 maar Hubble heeft geholpen de hemel rondom ons te begrijpen. 3 00:00:9,500 --> 00:00:15,000 Het tuurde naar de verweg gelegen uitersten van het zichtbare heelal 4 00:00:15,000 --> 00:00:23,000 en nam kiekjes van de ruimte waar het keek in het verre kosmische verleden, miljarden jaren geleden. 5 00:00:30,000 --> 00:00:37,000 Hubblecast, gepresenteerd door: de ESA (European Space Agency), en de NASA. 6 00:00:40,300 --> 00:00:44,800 Episode 68: De Hubble tijdmachine 7 00:00:48,500 --> 00:00:52,800 Gepresenteerd door dr. J. (a.k.a. dr. Joe Liske) 8 00:00:53,500 --> 00:00:58,000 Het heelal is een zeer groot en heel oude ruimte. 9 00:00:58,000 --> 00:01:04,000 De afstanden en tijdschalen in astronomie, zijn soms maar moeilijk te vatten. 10 00:01:04,000 --> 00:01:09,000 Zo zien we ons zonnestelsel gewoonlijk als een mooi, groot gebied, 11 00:01:09,000 --> 00:01:16,300 immers, het zou maar liefst een 600 jaar duren om naar Neptunus te reizen met de snelheid van een gemiddeld passagiersvliegtuig. 12 00:01:16,300 --> 00:01:22,000 Maar op de kosmische tijdschaal, is ons hele zonnestelsel maar een zeer klein stipje. 13 00:01:24,000 --> 00:01:30,000 Aangezien we niet naar andere sterrenstelsels en -clusters kunnen reizen om ze zelf te bekijken, 14 00:01:30,000 --> 00:01:32,700 hebben we telescopen nodig, zoals Hubble. 15 00:01:34,000 --> 00:01:38,500 Eén van de voornaamste redenen om de Hubble te maken, 16 00:01:38,500 --> 00:01:42,500 was om diepte en leeftijd van het waarneembare heelal te kunnen meten. 17 00:01:42,500 --> 00:01:47,500 Deze taak heeft de meest iconische opnames opgeleverd, 18 00:01:47,500 --> 00:01:51,000 die genomen werden toen Hubble verweg in het heelal tuurde, 19 00:01:51,000 --> 00:01:55,000 om te zien hoe sterrenstelsels er zeer lang geleden uit zagen. 20 00:01:57,500 --> 00:02:02,000 Wel, hoe kan Hubble dan zo in het verleden kijken? 21 00:02:02,000 --> 00:02:08,500 Wel, dat is doordat -net als bij een ruimtevaartuig- de snelheid van het licht zijn grenzen heeft. 22 00:02:08,500 --> 00:02:15,000 Met zijn 300.000 kilometer per seconde, is de lichtsnelheid zeer hoog, maar dus wel begrensd. 23 00:02:15,000 --> 00:02:20,000 Dat betekent in principe, dat ALLES wat we zien eigenlijk iets van het verleden is. 24 00:02:20,000 --> 00:02:27,000 Wel, normaliter, in ons dagelijkse leven, maakt dat niets uit omdat de afstanden zo klein zijn. 25 00:02:27,000 --> 00:02:32,000 Maar wanneer we naar de Maan kijken, zien we die zoals die ongeveer 1 seconde geleden was. 26 00:02:38,500 --> 00:02:42,000 De zon zien we zoals die 8 minuten geleden was. 27 00:02:43,000 --> 00:02:46,000 En voor de dichtbijzijnde ster is dat 4 jaren. 28 00:02:46,000 --> 00:02:53,000 En de rand van ons zonnestelsel zien we, zoals die 100.000 jaar geleden was. 29 00:02:55,000 --> 00:02:57,000 Als we nog dieper in het heelal kijken, 30 00:02:57,000 --> 00:03:02,000 veranderen die duizenden jaren geleden, in miljoenen, en zelfs miljarden jaren, 31 00:03:02,000 --> 00:03:05,000 helemaal terug in de tijd, toen het heelal er nog maar net was. 32 00:03:05,500 --> 00:03:10,000 We zien die eerste sterrenstelsels zoals ze in een ver verleden waren. 33 00:03:11,000 --> 00:03:13,500 De sterrenstelsels in onze omgeving zijn volgroeid, 34 00:03:13,500 --> 00:03:18,000 zien eruit als glad gestreken spiralen en mooie elliptische vormen. 35 00:03:18,000 --> 00:03:27,500 Als we iets verder weg kijken, terug in de tijd, zien we sterrenstelsels met ruwe randen, nog maar half-volgroeid. 36 00:03:32,000 --> 00:03:36,000 Nergens is dat beter te zien, dan in de foto's van het gebied Hubble Deep Field (HDF). 37 00:03:36,000 --> 00:03:43,000 Om die opnames te maken, tuurde Hubble zeer lange tijd naar hetzelfde stukjes hemel, 38 00:03:43,000 --> 00:03:49,000 en verzamelde zo genoeg licht om extreem vage en zeer verweg gelegen objecten te kunnen waarnemen. 39 00:03:49,500 --> 00:03:54,500 Deze afbeeldingen laten enkele meest verweg gelegen sterrenstelsels zien, die ooit waargenomen zijn; 40 00:03:54,500 --> 00:04:04,000 ze gaan maar liefst 13,2 MILJARD jaar terug in de tijd (!), toen het heelal nog maar 0,5 miljard jaar oud was. 41 00:04:06,500 --> 00:04:11,500 Zo ver terug in de tijd, kreeg onze Melkweg mogelijk nog maar net zijn vorm. 42 00:04:11,500 --> 00:04:18,300 Onze Aarde verscheen daarin pas krap 8,5 miljard jaar later. 43 00:04:18,800 --> 00:04:26,000 De Aarde heeft zijn hele geschiedenis helemaal in het laatste (3e) gedeelte van de leeftijd van het heelal: 44 00:04:26,000 --> 00:04:27,500 vanaf dat de Aarde werd gevormd, 45 00:04:27,500 --> 00:04:31,000 tot het verschijnen van dinosaurussen, - het eerste leven - 46 00:04:31,000 --> 00:04:32,500 en de mensen, 47 00:04:32,500 --> 00:04:36,000 tot vandaag de dag, waarin astronomen Hubble gebruiken 48 00:04:36,000 --> 00:04:40,300 om de eerste objecten in het heelal te bekijken, en.. 49 00:04:40,500 --> 00:04:42,80 er onze oorsprong mee te verkennen. 50 00:04:44,800 --> 00:04:48,500 Maar, hoe komen we er dan achter hoe die verweg gelegen sterrenstelsels er nu uitzien? 51 00:04:48,500 --> 00:04:50,500 Wel, daarover hebben we geen zekerheid. 52 00:04:51,000 --> 00:04:57,500 We weten echter wèl, dat het heelal er -in een bepaald tijdvak- vrijwel overal hetzelfde uit ziet. 53 00:04:57,500 --> 00:05:08,000 Dat betekent dat -op dit moment- die verweg gelegen sterrenstelsels zeer lijken op die in onze omgeving! 54 00:05:08,000 --> 00:05:15,000 Omgekeerd, kijkend naar die verweg gelegen sterrenstelsels, observeren we, in zekere zin, .. ons eigen verleden. 55 00:05:17,000 --> 00:05:26,000 Hubble blijft in dit verweg gelegen heelal zoeken naar aanwijzingen hoe het heelal zich vormde, en zich ontwikkelde. 56 00:05:26,000 --> 00:05:31,500 Verscheidene overzichten van Hubble, bijvoorbeeld CANDELS, CLASH, en GOODS, 57 00:05:31,500 --> 00:05:35,000 speuren naar verweg gelegen SuperNova-explosies, 58 00:05:35,000 --> 00:05:38,500 objecten die fungeren als goede markeerpunten in de hemel. 59 00:05:40,000 --> 00:05:48,000 Waarnemingen van verweg gelegen SuperNova's leidde tot de ontdekking dat de expansiesnelheid van het heelal toeneemt. 60 00:05:48,000 --> 00:05:55,000 Daarvoor kregen 3 astronomen de Nobel Prijs voor Natuurkunde, in 2011. 61 00:05:56,000 --> 00:06:06,000 Met de inzet van Hubble, kunnen we het heelal waarnemen zoals die eens was, lang geleden toen onze Zon, en mogelijk ook onze Melkweg nog niet eens gevormd waren. 62 00:06:06,000 --> 00:06:14,500 Hubble’s opvolger, de James Webb ruimtetelescoop, die in 2018 gelanceerd zal worden, zal deze waarnemingsgrens verder verruimen, 63 00:06:14,500 --> 00:06:21,000 en zal ons misschien zelfs in staat stellen om de eerste generatie sterrenstelsels waar te nemen die in het heelal werden gevormd. 64 00:06:22,000 --> 00:06:24,500 Ik ben dr. J., en dit is het einde van deze Hubblecast. 65 00:06:24,500 --> 00:06:29,000 .. Eens opnieuw, heeft de natuur ons verrast, veel meer dan we ons hebben durven inbeelden. 66 00:06:32,800 --> 00:06:38,000 Hubblecast wordt geproduceerd door ESA/Hubble, in het Europese Zuidelijke Observatorium in Duitsland. 67 00:06:38,200 --> 00:06:42,500 De Hubble missie is een internationaal samenwerkingsproject van de NASA en de European Space Agency. 68 00:06:50,800 --> 00:06:55,000 Transcriptie door ESA/Hubble; vertaling M.Smit. 69 00:07:06,500 --> 00:07:11,000 Nu dat u meer weet over Hubble (in de ruimte), kunt u ook zorgen dat u op de hoogte komt van het laatste nieuws over de telescopen (op aarde): 70 00:07:11,000 --> 00:07:19,000 De 'ESOcast' brengt u het meest interessante onder aandacht van het Europese Zuidelijke Observatorium met zijn krachtige telescopen, dat waarneemt hoog op het Chileense Andesgebergte; 71 00:07:19,000 --> 00:07:24,000 daar op het zuidelijke halfrond waar zich de beste lokaties bevinden om astronomische waarnemingen te doen.