1 00:00:01,000 --> 00:00:06,000 Όλοι έχουμε ακούσει ηχώ - όμως την έχετε δει ποτέ; 2 00:00:06,000 --> 00:00:09,000 Το Χαμπλ την έχει δει. 3 00:00:09,000 --> 00:00:12,000 Παρακολουθώντας τον μεταβλητό RS Πρύμνης 4 00:00:12,000 --> 00:00:19,000 το Χαμπλ κατέγραψε ένα όμορφο και χρήσιμο φαινόμενο γνωστό ως φωτεινή ηχώ. 5 00:00:35,000 --> 00:00:39,000 Επεισόδιο 71: Ορατή ηχώ γύρω από το RS Πρύμνης 6 00:00:42,000 --> 00:00:52,000 Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ένα άστρο είναι σταθερό, καταναλώνοντας το υδρογόνο στο πυρήνα του για να διατηρήσει τη λάμψη του. 7 00:00:52,000 --> 00:00:56,000 Όμως όταν το περισσότερο υδρογόνο έχει καταναλωθεί, 8 00:00:56,000 --> 00:01:04,000 μερικά άστρα εξελίσσονται σε πολύ διαφορετικά τέρατα, γνωστά ως μεταβλητοί αστέρες. 9 00:01:04,000 --> 00:01:08,000 Γίνονται ασταθή και αρχίζουν να πάλλονται, 10 00:01:08,000 --> 00:01:17,000 διογκούμενα και συρρικνούμενα σε διάστημα ημερών ή εβδομάδων, λάμποντας αντίστοιχα περισσότερο ή λιγότερο στη διάρκεια αυτού του κύκλου. 11 00:01:21,000 --> 00:01:29,000 Το RS Πρύμνης είναι ένα τέτοιο μεταβλητό άστρο, του τύπου των Κηφείδων. 12 00:01:29,000 --> 00:01:40,000 Η λαμπρότητα του μεταβάλλεται κατά ένα παράγοντα πέντε, κάθε 40 περίπου μέρες, και βρίσκεται βυθισμένο σε ένα παχύ πέπλο κοσμικού αερίου και σκόνης. 13 00:01:41,000 --> 00:01:49,000 Το Χαμπλ παρατήρησε τον RS Πρύμνης σε μία περίοδο 5 εβδομάδων το 2010 14 00:01:49,000 --> 00:01:55,000 παρατηρώντας το να αυξομειώνει τη λάμψη του μέσα από το σκοτεινό περιβάλλον του. 15 00:01:55,000 --> 00:02:06,000 Αυτό επέτρεψε στους επιστήμονες να δημιουργήσουν μία ακολουθία στιγμιοτύπων σε βίντεο στο οποίο φαίνεται το αέριο γύρω από το άστρο να κινείται προς τα έξω. 16 00:02:06,000 --> 00:02:14,000 Όμως το αέριο δεν κινείται πραγματικά - πρόκειται για μία οφθαλμαπάτη γνωστή ως φωτεινή ηχώ. 17 00:02:16,000 --> 00:02:25,000 Η σκόνη γύρω από το RS Πρύμνης μας επιτρέπει να δούμε αυτή τη φωτεινή ηχώ με εξαιρετική ευκρίνεια. 18 00:02:26,000 --> 00:02:33,000 Καθώς το άστρο διογκώνεται και γίνεται πιο λαμπρό, μέρος του φωτός δε φτάνει απευθείας στο Χαμπλ 19 00:02:33,000 --> 00:02:41,000 αλλά ανακλάται προοδευτικά από διαδοχικά μακρινά κελύφη σκόνης και αερίου που περιβάλλουν το άστρο. 20 00:02:41,000 --> 00:02:51,000 Αυτό το ανακλώμενο φως διανύει μεγαλύτερη απόσταση και έτσι φτάνει στη Γη αργότερα από αυτό που ταξίδεψε άμεσα από το άστρο στο τηλεσκόπιο. 21 00:02:53,000 --> 00:03:03,000 Το Χαμπλ παρατήρησε επίσης μία φωτεινή ηχώ γύρω από τον μεταβλητό V838 του Μονόκερου το 2002. 22 00:03:04,000 --> 00:03:08,000 Αυτό μοιάζει πολύ με την εμπειρία της ακουστικής ηχούς 23 00:03:08,000 --> 00:03:18,000 όπου ο ακροατής ακούει ένα ήχο και μετά την επανάληψή του καθώς το δεύτερο κύμα ακολουθεί μεγαλύτερη διαδρομή ανακλώμενο σε άλλα αντικείμενα. 24 00:03:23,000 --> 00:03:32,000 Πέρα από την εντυπωσιακή ομορφιά αυτού του φαινομένου, υπάρχει σημαντικός επιστημονικός λόγος για να παρατηρούμε Κηφείδες όπως ο RS Πρύμνης. 25 00:03:33,000 --> 00:03:40,000 Η περίοδος ταλάντωσής τους είναι γνωστό ότι συνδέεται άμεσα με την απόλυτη λαμπρότητά τους 26 00:03:40,000 --> 00:03:45,000 κάτι που επιτρέπει στους αστρονόμους να τους χρησιμοποιούν ως οριοθέτες κοσμικών αποστάσεων. 27 00:03:47,000 --> 00:03:58,000 Οι αστρονόμοι έχουν μετρήσει την απόσταση του RS Πρύμνης και την έχουν υπολογίσει σε περίπου 6500 έτη φωτός - 28 00:03:58,000 --> 00:04:03,000 η πιο ακριβής μέτρηση απόστασης τέτοιου αστέρα που έχει γίνει. 29 00:04:10,000 --> 00:04:14,000 Το Hubblecast είναι μία παραγωγή του ESA/Hubble στο Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο στη Γερμανία. 30 00:04:14,000 --> 00:04:19,000 Η αποστολή του Χαμπλ αποτελεί διεθνή συνεργασία μεταξύ της NASA και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. 31 00:04:20,000 --> 00:04:24,000 www.spacetelescope.org 32 00:04:27,000 --> 00:04:31,000 Κείμενα: ESA/Hubble. Μετάφραση: Μανώλης Ζούλιας