1 00:00:00,000 --> 00:00:04,000 Wcześnie w 2009 roku grupa astronautów odwiedziła teleskop Hubble'a, aby naprawić 2 00:00:04,000 --> 00:00:09,500 usterki wynikające ze zużycia po 20 latach pracy w nieprzyjaznym środowisku 3 00:00:09,700 --> 00:00:13,700 i aby zainstalować 2 nowe instrumenty: spektrograf Cosmic Origins Spectrograph 4 00:00:14,000 --> 00:00:17,700 i kamerę Wide Field Camera 3, znaną jako WFC3. 5 00:00:19,300 --> 00:00:25,500 WFC3 jest kamerą pracującą w zakresie ultrafioletowym, widzialnym i podczerwonym, co ogromnie 6 00:00:25,700 --> 00:00:28,500 rozszerza możliwości teleskopu Hubble'a do obrazowania obiektów astronomicznych. 7 00:00:29,700 --> 00:00:35,500 Dzięki tym nowym możliwościom teleskop Hubble'a wciąż, po dwóch dekadach na orbicie, przekracza kolejne granice. 8 00:00:54,000 --> 00:00:58,700 To jest Hubblecast, nowości i zdjęcia z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. 9 00:01:00,000 --> 00:01:05,000 Podróż w czasie i przestrzeni wraz z doktorem J. 10 00:01:06,000 --> 00:01:09,300 W odcinku 30 widzieliśmy jedne z pierwszych 11 00:01:09,300 --> 00:01:12,300 zdjęć wykonanych za pomocą kamery Wide Field Camera 3, 12 00:01:12,500 --> 00:01:15,700 najnowszego i najbardziej zaawansowanego instrumentu teleskopu Hubble'a. 13 00:01:16,000 --> 00:01:19,700 Dzisiaj przyjrzymy się badaniom naukowym, jakie można dzięki nim wykonać. 14 00:01:20,000 --> 00:01:22,150 Dowiemy się, jak ta niezwykła kamera 15 00:01:22,150 --> 00:01:25,500 pozwala widzieć to, co niewidzialne, 16 00:01:25,500 --> 00:01:30,700 patrzeć daleko w przeszłość i dostrzegać obiekty znajdujące się jeszcze dalej od nas, niż kiedykolwiek wcześniej obserwowane. 17 00:01:34,000 --> 00:01:37,000 Kamera WFC3 została zainstalowana w miejsce kamery WFPC2 18 00:01:37,000 --> 00:01:40,000 czyli Wide Field and Planetary Camera 2, 19 00:01:40,000 --> 00:01:43,000 która przez wiele lat była główną siłą roboczą teleskopu Hubble'a. 20 00:01:44,000 --> 00:01:48,500 Obie kamery nie tylko mają podobne nazwy i wyglądają praktycznie identycznie, 21 00:01:48,500 --> 00:01:52,005 ale możliwości kamery WFC3 w pewnych aspektach są 22 00:01:52,005 --> 00:01:55,005 ulepszoną wersją poprzedniej kamery, 23 00:01:55,500 --> 00:01:59,000 jednak dającą ostrzejsze obrazy i mającą bardziej czułe detektory światła. 24 00:01:59,300 --> 00:02:04,005 Poza tymi ulepszeniami kamera WFC3 ma cały 25 00:02:04,005 --> 00:02:08,005 zestaw nowych funkcji, które ekscytują astronomów. 26 00:02:09,000 --> 00:02:12,000 WFC3 to właściwie 2 instrumenty w jednym, 27 00:02:12,005 --> 00:02:17,000 część pracująca w ultrafiolecie i świetle widzialnym to zastępstwo dla kamery WFPC2, 28 00:02:17,300 --> 00:02:20,300 ale mieści się tutaj 6 razy więcej pikseli w podobnym polu widzenia. 29 00:02:28,700 --> 00:02:33,300 Poza dostarczeniem naukowcom obserwacji w wyższej rozdzielczości niż kiedykolwiek wcześniej 30 00:02:34,000 --> 00:02:38,000 zdjęcia z tej części kamery WFC3 są również najładniejszymi zdjęciami z tego teleskopu 31 00:02:38,000 --> 00:02:43,005 i wciąż ujawniają szczegóły nigdy wcześniej niewidziane przez inny teleskop. 32 00:02:43,500 --> 00:02:47,700 Jednak podczerwona część kamery WFC3 to prawdziwy przełom. 33 00:02:48,700 --> 00:02:51,005 Astronomia w podczerwieni jest teraz obiektem zainteresowania. 34 00:02:51,005 --> 00:02:53,700 Nie chodzi tylko o nowe funkcje teleskopu Hubble'a, 35 00:02:53,700 --> 00:02:57,700 Kosmiczne Obserwatorium Herschela Europejskiej Agencji Kosmicznej, Kosmiczny Teleskop Spitzera agencji NASA 36 00:02:58,000 --> 00:03:00,700 oraz wkrótce Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba agencji NASA/ESA/CSA 37 00:03:01,000 --> 00:03:03,700 zostały zaprojektowane do pracy w podczerwieni. 38 00:03:04,000 --> 00:03:09,300 Jednym z powodów jest to, że badania w podczerwieni pozwalają astronomom 39 00:03:09,500 --> 00:03:13,700 patrzeć na względnie chłodne obiekty, które nie emitują wcale lub bardzo mało światła widzialnego. 40 00:03:14,000 --> 00:03:18,300 Przykładem są tzw. mgławice protoplanetarne, chłodne gazowe 41 00:03:18,300 --> 00:03:20,000 otoczki wyrzucane przez pewien typ gwiazd, 42 00:03:20,000 --> 00:03:23,000 kiedy ich paliwo jądrowe się wyczerpie. 43 00:03:24,500 --> 00:03:27,000 Obserwacje takich mgławic za pomocą teleskopu optycznego są trudne, 44 00:03:27,000 --> 00:03:31,000 gdyż prawie nie emitują one światła widzialnego, 45 00:03:31,000 --> 00:03:36,500 zmuszając astronomów do tego, by polegali na słabym odbitym świetle gwiazd, aby cokolwiek zobaczyć. 46 00:03:37,000 --> 00:03:42,700 Jednak mgławice protoplanetarne świecą dużo jaśniej w podczerwieni. 47 00:03:44,000 --> 00:03:48,000 Obrazowanie w podczerwieni jest również bardzo użyteczne, aby patrzeć poprzez ogromne 48 00:03:48,000 --> 00:03:51,005 obłoki pyłu międzygwiazdowego, które są nieprzenikalne dla światła widzialnego. 49 00:03:51,500 --> 00:03:54,700 Podobne zjawisko sprawia, że zachody Słońca są czerwone. 50 00:03:55,000 --> 00:03:58,500 Tak jak cząsteczki w atmosferze rozpraszają światło niebieskie bardziej niż czerwone, 51 00:03:58,700 --> 00:04:03,000 obłoki pyłu międzygwiazdowego blokują światło widzialne bardziej niż podczerwone. 52 00:04:04,000 --> 00:04:07,005 Teleskop Hubble'a stał się sławny dzięki swoim efektownym zdjęciom w świetle widzialnym 53 00:04:07,005 --> 00:04:11,005 przedstawiającym ogromne obłoki międzygwiazdowego pyłu i gazu. 54 00:04:11,500 --> 00:04:14,000 Jednak czasami naukowcy chcą się dowiedzieć, co się dzieje za 55 00:04:14,000 --> 00:04:17,000 lub wewnątrz obłoku pyłu. 56 00:04:17,000 --> 00:04:22,700 Obserwacje w podczerwieni odsłaniają ukrywające się gwiazdy. 57 00:04:25,500 --> 00:04:28,700 Do teraz obrazowanie w podczerwieni było dla teleskopu Hubble'a wyzwaniem. 58 00:04:29,000 --> 00:04:32,000 Instrument NICMOS (Near Infrared Camera and Multi-object Spectrometer) 59 00:04:32,000 --> 00:04:36,000 pozwalał astronomom badać obiekty w podczerwieni 60 00:04:36,000 --> 00:04:41,000 w sposób nieosiągalny z Ziemi, ale zmuszał do podjęcia trudnej decyzji. 61 00:04:41,000 --> 00:04:44,000 Ponieważ uzyskiwane obrazy były małe: zaledwie około 65 000 pikseli, 62 00:04:44,000 --> 00:04:47,000 podobnie do ekranu telefonu komórkowego, 63 00:04:47,000 --> 00:04:49,000 NICMOS produkował najostrzejsze zdjęcia 64 00:04:49,000 --> 00:04:51,005 tylko wtedy, gdy koncentrował się na bardzo wąskim polu widzenia. 65 00:04:53,500 --> 00:04:57,000 W przypadku szerszego pola tracono wiele szczegółów. 66 00:04:59,700 --> 00:05:03,000 Wraz z dużo większym polem widzenia i lepszą czułością 67 00:05:03,000 --> 00:05:06,007 podczerwona część kamery WFC3 ma milion pikseli, 68 00:05:06,700 --> 00:05:12,700 15 razy więcej niż NICMOS, podobnie do ekranu komputera. 69 00:05:13,000 --> 00:05:15,000 To oznacza, że astronomowie nie muszą już iść na kompromis 70 00:05:15,000 --> 00:05:18,000 pomiędzy wielkością obserwowanego obszaru na niebie 71 00:05:18,000 --> 00:05:20,700 a ilością uzyskiwanych szczegółów. 72 00:05:21,000 --> 00:05:24,000 To ulepszenie sprawia, że teleskop Hubble'a jest teraz dużo lepszy 73 00:05:24,000 --> 00:05:29,000 do obserwacji wielkich obszarów nieba, jak również bardzo słabo świecących odległych obiektów. 74 00:05:30,000 --> 00:05:32,005 Jest to kluczowe dla kosmologii 75 00:05:32,005 --> 00:05:37,005 czyli badania pochodzenia i ewolucji Wszechświata. 76 00:05:39,000 --> 00:05:42,300 Ponieważ Wszechświat rozszerza się, fale świetlne pochodzące od odległych obiektów 77 00:05:42,500 --> 00:05:46,500 rozciągają się, kiedy podróżują w przestrzeni i ich długość staje się większa. 78 00:05:47,700 --> 00:05:51,700 Im dalej znajduje się obiekt, tym bardziej wysłane przez niego światło rozciąga się w drodze do nas 79 00:05:52,000 --> 00:05:56,500 i tym bardziej staje się czerwone. Efekt ten to przesunięcie ku czerwieni. 80 00:05:57,000 --> 00:06:00,500 Dla naprawdę odległych obiektów ich ultrafioletowe i widzialne światło 81 00:06:00,500 --> 00:06:06,000 jest tak przesunięte ku czerwieni, że obserwuje się je w zakresie podczerwonym, dosłownie ,,pod czerwienią" 82 00:06:06,000 --> 00:06:09,000 i dlatego obrazowanie w podczerwieni jest tak ważne, aby obserwować 83 00:06:09,000 --> 00:06:12,005 te bardzo odległe galaktyki. 84 00:06:13,500 --> 00:06:17,500 To jest ultra-głębokie pole Hubble'a, zdjęcie w świetle widzialnym 85 00:06:17,500 --> 00:06:23,000 zrobione w 2003 i 2004 roku za pomocą kamery Advanced Camera for Surveys. 86 00:06:23,000 --> 00:06:26,300 Jest to zdjęcie małego kawałka nieba, prawie 100 razy mniejszego 87 00:06:26,300 --> 00:06:29,700 niż Księżyc w pełni. 88 00:06:29,700 --> 00:06:35,700 Nie ma tu żadnych gwiazd widocznych gołym okiem, ale dzięki ekspozycji trwającej milion sekund 89 00:06:36,000 --> 00:06:41,700 widoczne stają się te niezmiernie słabo świecące odległe galaktyki. 90 00:06:43,500 --> 00:06:46,000 Badanie tego samego obszaru za pomocą obrazów podczerwonych z kamery WFC3 91 00:06:46,000 --> 00:06:49,800 ujawnia jeszcze bardziej odlegle galaktyki, 92 00:06:49,800 --> 00:06:51,000 niektóre są tak daleko, że 93 00:06:51,800 --> 00:06:56,700 ich światło zostało tak przesunięte w kierunku podczerwieni, że są niewidoczne w świetle widzialnym. 94 00:06:56,700 --> 00:06:59,000 Tutaj widzimy galaktyki tak, jak one wyglądały miliardy lat temu. 95 00:07:00,700 --> 00:07:04,700 Kiedy światło z tych galaktyk rozpoczęlo swoją długą podróż do nas, 96 00:07:05,000 --> 00:07:08,000 nasze Słońce i Ziemia nie zaczęły jeszcze nawet powstawać. 97 00:07:12,000 --> 00:07:15,000 Jednak to, co jest naprawdę ekscytujące dla kosmologów, w obrazowaniu w podczerwieni kamerą WFC3 98 00:07:15,000 --> 00:07:17,500 ultra-głębokiego pola Hubble'a, 99 00:07:17,500 --> 00:07:20,000 to nie tylko pierwszy plan, sam w sobie niesamowity, 100 00:07:20,000 --> 00:07:24,000 ale maleńkie, słabo widoczne plamki 101 00:07:24,000 --> 00:07:28,000 w tle, jeszcze poza odległymi galaktykami. 102 00:07:29,000 --> 00:07:31,000 Niektóre z plamek świetlnych na tym rozmytym zdjęciu 103 00:07:31,000 --> 00:07:34,000 to tylko anomalie detektorów światła, 104 00:07:34,000 --> 00:07:37,700 ale wśród nich są też słabo świecące wczesne galaktyki. 105 00:07:38,000 --> 00:07:43,500 Na tym zdjęciu widzimy niektóre z najodleglejszych obiektów kiedykolwiek obserwowanych. 106 00:07:44,000 --> 00:07:47,000 Są tak odległe, a ich światło podróżowało z tak daleka do nas, 107 00:07:49,700 --> 00:07:51,300 że widzimy je tak, jak wyglądały 13 miliardów lat temu, 108 00:07:51,300 --> 00:07:56,000 kiedy Wszechświat miał zaledwie około 5% swojego aktualnego wieku. 109 00:07:58,700 --> 00:08:01,000 Odkrycie i badanie takich galaktyk może nam dużo powiedzieć 110 00:08:01,000 --> 00:08:02,700 o warunkach panujących 111 00:08:02,700 --> 00:08:04,700 w najwcześniejszych etapach istnienia Wszechświata 112 00:08:05,000 --> 00:08:09,500 oraz potwierdzić lub obalić nasze teorie wczesnego formowania się galaktyk. 113 00:08:09,700 --> 00:08:12,000 Niezależnie od tego obserwacje tego typu 114 00:08:12,000 --> 00:08:15,000 na pewno przybliżają nas kilka kroków 115 00:08:15,000 --> 00:08:17,500 do zrozumienia historii naszego Wszechświata. 116 00:08:17,700 --> 00:08:19,000 Tu dr J, to już wszystko w dzisiejszym Hubblecast. 117 00:08:19,000 --> 00:08:24,000 Jeszcze raz natura zaskoczyła nas bardziej niż najśmielsza wyobraźnia. 118 00:08:27,000 --> 00:08:31,000 Hubblecast tworzony jest przez ESA/Hubble w Europejskim Obserwatorium Południowym w Niemczech. 119 00:08:31,300 --> 00:08:36,000 Misja Hubble to międzynarodowy projekt prowadzony przez NASA oraz Europejską Agencję Kosmiczną. 120 00:08:36,300 --> 00:08:39,500 Tekst: ESA/Hubble. Tłumaczenie: Anna Raiter-Smiljanic.