1 00:00:00,000 --> 00:00:09,000 Teleskop Hubble'a nie jest ani pierwszym teleskopem kosmicznym, ani nie będzie ostatnim, ale jest jedynym, który może być serwisowany przez astronautów 2 00:00:09,000 --> 00:00:18,000 i ten unikatowy, intymny związek pomiędzy człowiekiem i maszyną wraz z całą historią tego obserwatorium czyni teleskop Hubble'a legendą. 3 00:00:18,000 --> 00:00:22,000 W tym roku (2010 r.) obchodzimy 20 rocznicę pracy teleskopu Hubble'a na orbicie. 4 00:00:34,000 --> 00:00:35,000 To jest Hubblecast! 5 00:00:35,000 --> 00:00:39,000 Nowości i zdjęcia z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. 6 00:00:39,000 --> 00:00:45,000 Podróż w czasie i przestrzeni wraz z doktorem J. 7 00:00:54,000 --> 00:00:56,000 Witajcie! 8 00:00:56,000 --> 00:01:01,000 Nasza fascynacja gwieździstym niebem rozpoczęła się dawno, już w czasach pierwszych cywilizacji. 9 00:01:01,000 --> 00:01:09,000 W starożytności Grecy i Romanie byli tak zafascynowani niebem, że nadali planetom Układu Słonecznego imiona swoich bogów. 10 00:01:09,000 --> 00:01:13,000 Dużo później nasza fascynacja niebem napędzona została przez wynalezienie teleskopu, 11 00:01:13,000 --> 00:01:18,000 a jeszcze dużo później doprowadziło to do powstania teleskopów kosmicznych. 12 00:01:20,000 --> 00:01:27,000 Na początku XX wieku naukowcy zaczęli poważnie myśleć o teleskopach kosmicznych. 13 00:01:27,000 --> 00:01:36,000 W 1923 roku Hermann Oberth, pochodzenia rumuńskiego i niemieckiego, powszechnie uznawany za ojca teleskopów kosmicznych, 14 00:01:36,000 --> 00:01:43,000 napisał książkę ,,Die Rakete zu den Planetenräumen" (,,Rakietą w przestrzeń międzyplanetarną"), pisząc o tym pomyśle po raz pierwszy. 15 00:01:43,000 --> 00:01:51,000 Po drugiej wojnie światowej rozważano użycie technologii, którą rozwinięto dla celów obronnych, do badania Wszechświata, a w 1946 roku 16 00:01:51,000 --> 00:01:58,000 amerykański astronom Lyman Spitzer napisał publikację chwalącą zalety teleskopów kosmicznych. 17 00:01:58,000 --> 00:02:04,000 Jedną z tych zalet jest oczywiście uwolnienie się od rozmycia obrazów wywoływanego wpływem ziemskiej atmosfery. 18 00:02:04,000 --> 00:02:11,000 Dopiero pod koniec lat 60-tych XX wieku marzenie Spitzera zaczęło się spełniać w formie Wielkiego Teleskopu Kosmicznego (Large Space Telescope), 19 00:02:11,000 --> 00:02:14,000 była to pierwsza nazwa nadana teleskopowi Hubble'a. 20 00:02:14,000 --> 00:02:21,000 Projekt wydawał się naturalnym następstwem sukcesu wcześniejszych mniejszych obserwatoriów na orbicie i misji Apollo agencji NASA. 21 00:02:21,000 --> 00:02:24,000 Jednak pojawiła się długa przerwa względem oryginalnych planów. 22 00:02:24,000 --> 00:02:30,000 Lata 70-te XX wieku to dekada wyzwań dla amerykańskiego rządu, który ustala budżet agencji NASA. 23 00:02:30,000 --> 00:02:38,000 Wojna w Wietnamie trwała do połowy dekady, a dodatkowo porażający kryzys olejowy wywarł dramatyczne skutki na ekonomię. 24 00:02:39,000 --> 00:02:47,000 Spitzer, który był wybitnym naukowcem i zmotywowanym lobbystą, prowadził kampanię popierającą jego wymarzony teleskop w latach 70-tych, 25 00:02:47,000 --> 00:02:53,000 jednak problemy budżetowe wciąż powstrzymywały jego i jego kolegów. 26 00:02:53,000 --> 00:02:59,000 Ostatecznie pomysł współpracy międzynarodowej sprawił, że uczyniono krok do przodu. 27 00:02:59,000 --> 00:03:05,000 Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) przyłączyła się w późnych latach 70-tych, 28 00:03:05,000 --> 00:03:15,000 dostarczając nie tylko fundusze, ale ludzi czyli siłę roboczą i baterie słoneczne - pozwalające na przeżycie tego napędzanego energią słoneczną obserwatorium. 29 00:03:15,000 --> 00:03:21,000 Agencja ESA stworzyła również jeden z pierwszej generacji instrumentów, kamerę Faint Object Camera (FOC). 30 00:03:21,000 --> 00:03:30,000 W 1983 roku Wielki Teleskop Kosmiczny zmienił nazwę na Kosmiczny Teleskop Hubble'a na cześć astronoma Edwina P. Hubble'a. 31 00:03:30,000 --> 00:03:36,000 Jednak nawet mając odpowiednie fundusze i oficjalną nazwę projekt wciąż musiał pokonywać kolejne problemy. 32 00:03:36,000 --> 00:03:42,000 Wykonawcy, którzy budowali zwierciadło i statek kosmiczny, nie mieścili się w planowanym budżecie i nie wykonywali pracy na czas. 33 00:03:42,000 --> 00:03:51,000 To ciągle przesuwało datę rozpoczęcia misji, ale wcześnie w 1986 roku wydawało się, że wszystko jest już gotowe, by wystartować na jesieni. 34 00:03:51,000 --> 00:04:02,000 Wtedy 28 stycznia 1986 roku siedmioosobowa załoga tragicznie zginęła w eksplozji podczas wystrzeliwania promu kosmicznego Challenger. 35 00:04:02,000 --> 00:04:14,000 Po tej szokującej tragedii agencja NASA wstrzymała wszystkie misje kosmiczne od 1986 do jesieni 1988 roku w celu przeprowadzenia długiego przeglądu i zapewnienia bezpieczeństwa astronautom. 36 00:04:14,000 --> 00:04:21,000 W czasie tego oczekiwania inżynierowie kontynuowali pracę nad teleskopem Hubble'a w tzw. cleanroomie (bardzo czystym pomieszczeniu). 37 00:04:21,000 --> 00:04:29,000 Pewnego jasnego kwietniowego poranka w 1990 roku wahadłowiec kosmiczny Discovery zabrał pięcioosobową załogę, aby wreszcie umieścić teleskop Hubble'a w jego domu, 38 00:04:29,000 --> 00:04:34,000 600 km nad Ziemią, całe dekady od powstania pierwszego pomysłu. 39 00:04:34,000 --> 00:04:43,000 Świętowanie szybko się zakończyło po tym, jak krótko po umieszczeniu teleskopu na orbicie, naukowcy odkryli aberrację sferyczną jego zwierciadła głównego. 40 00:04:43,000 --> 00:04:53,000 Zniekształcenia obrazów, widziane jako rozmyte halo, były rezultatem niezmiernie małej 2-mikrometrowej wady zwierciadła głównego. 41 00:04:53,000 --> 00:04:58,000 Wielkość wady można porównać do grubości dwóch kartek papieru. 42 00:04:58,000 --> 00:05:05,000 Ale to wystarczyło, aby zniekształcić obrazy, sfrustrować naukowców i inżynierów i dać powód mediom i podatnikom do wyśmiewania się; 43 00:05:05,000 --> 00:05:09,000 teleskop Hubble'a stał się synonimem drogiej porażki. 44 00:05:10,000 --> 00:05:13,000 Jednak jak każda legenda teleskop Hubble'a walczył dalej. 45 00:05:13,000 --> 00:05:19,000 Mając na celu korekcję optyki wadliwego zwierciadła i zainstalowanie nowego instrumentu, 46 00:05:19,000 --> 00:05:24,000 zorganizowano pierwszą misję serwisową do teleskopu Hubble'a w grudniu 1993 roku. 47 00:05:24,000 --> 00:05:29,000 Wśród siedmioosobowej załogi był europejski astronauta Claude Nicollier. 48 00:05:30,000 --> 00:05:36,000 Podczas niezmiernie interesującej misji astronauci przywrócili teleskopowi Hubble'a jego chwałę, planowaną przez jego wynalazców. 49 00:05:36,000 --> 00:05:43,000 Pakiet COSTAR to odpowiednik okularów korekcyjnych, ale wielkich - rozmiaru lodówki. 50 00:05:43,000 --> 00:05:49,000 Inny nowy instrument został również zainstalowany, kamera Wide Field and Planetary Camera 2, 51 00:05:49,000 --> 00:05:55,000 która sama w sobie miała optykę korekcyjną i imponującą zdolność detekcji w ultrafiolecie. 52 00:05:55,000 --> 00:06:04,000 Przez następne 17 lat teleskop Hubble'a dosłownie zmienił sposób, w jaki widzimy Wszechświat i odkrył wiele nowych fundamentalnych faktów naukowych. 53 00:06:04,000 --> 00:06:09,000 W następnym odcinku Hubblecast będziemy zgłębiać niektóre z odkryć naukowych z ostatnich dwóch dekad. 54 00:06:10,000 --> 00:06:16,000 W zeszłym roku astronauci odwiedzili teleskop Hubble'a po raz piąty. 55 00:06:16,000 --> 00:06:21,000 Opinia publiczna była oczarowana dramatycznymi spacerami kosmicznymi, które pobiły czasowe i wytrzymałościowe rekordy. 56 00:06:21,000 --> 00:06:26,000 Usuwając niewygodne okulary czyli przestarzały pakiet COSTAR, 57 00:06:26,000 --> 00:06:34,000 astronauci zainstalowali kamerę o największych możliwościach działającą w przestrzeni, tj. Wide Field Camera 3, oraz nowy spektrograf Cosmic Origins Spectrograph. 58 00:06:34,000 --> 00:06:43,000 Od czegoś, co wydawało się mocno przesadzonym pomysłem, do czegoś co bezdyskusyjnie jest najbardziej rozpoznawaną ikoną w przestrzeni, teleskop Hubble'a jest naprawdę gwiazdą! 59 00:06:45,000 --> 00:06:53,000 Aby uczcić 20 lat pracy teleskopu Hubble'a, tworzymy nową wersję jego europejskiej strony internetowej spacetelescope.org. 60 00:06:53,000 --> 00:06:57,000 Nie zapomnij o naszej nowej stronie, która zacznie działać 22 kwietnia (2010 r.). 61 00:06:59,000 --> 00:07:02,000 Tu dr J, to już wszystko w dzisiejszym Hubblecast. 62 00:07:02,000 --> 00:07:05,000 Jeszcze raz natura zaskoczyła nas bardziej niż najśmielsza wyobraźnia. 63 00:07:07,000 --> 00:07:10,000 Hubblecast tworzony jest przez ESA/Hubble w Europejskim Obserwatorium Południowym w Niemczech. 64 00:07:11,000 --> 00:07:15,000 Misja Hubble to międzynarodowy projekt prowadzony przez NASA oraz Europejską Agencję Kosmiczną. Tekst: ESA/Hubble. Tłumaczenie: Anna Raiter-Smiljanic. 65 00:07:25,000 --> 00:07:29,000 Teraz skoro już dowiedziałeś się o nowościach na temat teleskopu Hubble'a, zobacz również, co dzieje się na Ziemi. 66 00:07:29,000 --> 00:07:35,000 ESOcast wyjaśnia najważniejsze informacje na temat Europejskiego Obserwatorium Południowego i jego wspaniałych teleskopów, 67 00:07:35,000 --> 00:07:45,000 które pracują wysoko w chilijskich Andach, w najlepiej znanych miejscach do obserwacji astronomicznych na południowej półkuli.