1 00:00:00,000 --> 00:00:04,000 Mgławica planetarna stanowi jeden z ostatnich etapów 2 00:00:04,000 --> 00:00:06,000 życia gwiazdy takiej jak Słońce 3 00:00:06,000 --> 00:00:11,000 Pod koniec życia, jeszcze zanim do końca zużyje swoje źródło energii 4 00:00:11,000 --> 00:00:14,000 gwiazda odrzuca swoje zewnętrzne warstwy. 5 00:00:14,000 --> 00:00:17,000 Są one następnie wzbudzane przez promieniowanie gwiazdy 6 00:00:17,000 --> 00:00:22,000 i zaczynają jasno świecić ukazując skomplikowane i fascynujące struktury, 7 00:00:22,000 --> 00:00:26,000 które naukowcy wciąż starają się w pełni zrozumieć. 8 00:00:42,000 --> 00:00:48,000 Hubblecast odcinek 61: zwiedzanie NGC 5189 9 00:00:48,000 --> 00:00:51,000 prowadzi dr J, a.k.a. dr Joe Liske 10 00:00:55,000 --> 00:00:57,000 Witajcie w Hubblecast! 11 00:00:57,000 --> 00:01:02,000 W poprzednich odcinkach przedstawiliśmy wiele zdjęć mgławic planetarnych wykonanych przez teleskop Hubble'a 12 00:01:02,000 --> 00:01:07,000 i wyjaśniliśmy jak wiele one mówią nam o ostatecznym losie jaki czeka nasze Słońce. 13 00:01:07,000 --> 00:01:11,000 W dzisiejszym odcinku dokładniej przyjrzymy się jednej z nich 14 00:01:11,000 --> 00:01:14,000 Mgławica planetarna, która w przeciwieństwie do wielu innych 15 00:01:14,000 --> 00:01:17,000 w ogóle nie przypomina planety 16 00:01:19,000 --> 00:01:24,000 Znana pod swoim numerem katalogowym NGC 5189, 17 00:01:24,000 --> 00:01:29,000 ta mgławica planetarna może nie wydawać się interesująca 18 00:01:32,000 --> 00:01:34,000 Gdy została odkryta w XIX wieku, 19 00:01:34,000 --> 00:01:39,000 ówczesne teleskopy nie były w stanie ukazać jej struktury 20 00:01:39,000 --> 00:01:45,000 Jednak postęp w technologii budowy teleskopów, który miał miejsce w kolejnych 150 latach, w końcu zaowocował 21 00:01:48,000 --> 00:01:52,000 Przez długi czas najlepsze zdjęcie tego obiektu 22 00:01:52,000 --> 00:01:55,000 wykonane przez teleskop NTT Europejskiego Obserwatorium Południowego 23 00:01:55,000 --> 00:02:00,000 ukazywało złożoną, spiralną budowę NGC 5189 24 00:02:01,000 --> 00:02:06,000 Kolejnym było niezwykłe zdjęcie wykonane 8-metrowym teleskopem Gemini South 25 00:02:06,000 --> 00:02:09,000 Jednak gdy w jej stronę skieruje się teleskop Hubble'a.... 26 00:02:11,000 --> 00:02:16,000 Cóż, jeżeli skieruje się na nią teleskop Hubble'a, można ujrzeć prawdziwie spektakularne szczegóły 27 00:02:16,000 --> 00:02:19,000 z których wiele nigdy wcześniej nie było widocznych. 28 00:02:19,000 --> 00:02:22,000 Oczywiście jest to wynikiem unikalnej cechy teleskopu Hubble'a - 29 00:02:22,000 --> 00:02:24,000 - lokalizacji poza ziemską atmosferą. 30 00:02:26,000 --> 00:02:29,000 Po zbliżeniu, które jest możliwe dzięki wysokiej rozdzielczości teleskopu Hubble'a 31 00:02:29,000 --> 00:02:33,000 możemy ujrzeć bardzo gęste węzły w chmurach gazu 32 00:02:36,000 --> 00:02:40,000 Hubble już wcześniej takie struktury pokazywał np. w Mgławicy Slimak 33 00:02:42,000 --> 00:02:46,000 Odpowiada za to promieniowanie z umierającej gwiazdy, 34 00:02:46,000 --> 00:02:49,000 które kształtuje te węzły 35 00:02:49,000 --> 00:02:52,000 tworząc w ten sposób jasne kształty przypominające fale, 36 00:02:52,000 --> 00:02:56,000 jakie powstają gdy woda w strumieniu opływa wystającą skałę. 37 00:02:56,000 --> 00:02:59,000 Wszystkie skierowane są do centrum mgławicy 38 00:03:02,000 --> 00:03:09,000 Węzły w NGC 5189 przypominają nam jak potężnych rozmiarów są mgławice planetarne. 39 00:03:09,000 --> 00:03:12,000 Tutaj mogą się wydawać zupełnie nieistotne 40 00:03:12,000 --> 00:03:18,000 jednak są rozmiaru całego Układu Słonecznego. 41 00:03:20,000 --> 00:03:23,000 Gwiazda w centrum mgławicy, gęsty biały karzeł 42 00:03:23,000 --> 00:03:28,000 jest zdecydowanie za mała, aby zaobserwować ją jako obiekt, a nie tylko świecący punkt 43 00:03:28,000 --> 00:03:32,000 mimo, ze jest mniej więcej rozmiaru Ziemi. 44 00:03:34,000 --> 00:03:39,000 Spiralny kształt NGC 5189 jest prawdopodobnie jej najwyraźniejszą cechą, 45 00:03:39,000 --> 00:03:42,000 dzięki czemu nazywana jest także 'Spiralną Mgławicą Planetarną'. 46 00:03:44,000 --> 00:03:46,000 Jej budowa przypomina kropelki wody uciekające ze zraszacza trawników 47 00:03:46,000 --> 00:03:52,000 Odpowiada za to rotacja i drgania gwiazdy wyrzucającej materię 48 00:03:52,000 --> 00:03:54,000 Podobne struktury były już obserwowane wcześniej, 49 00:03:54,000 --> 00:03:59,000 szczególne w mgławicach planetarnych, które w centrum posiadały gwiazdy podwójne. 50 00:03:59,000 --> 00:04:04,000 Jednak czy w centrum NGC 5189 znajdują się dwie czy jedna gwiazda 51 00:04:04,000 --> 00:04:06,000 pozostaje otwartą kwestią. 52 00:04:06,000 --> 00:04:10,000 Dlatego też jej kształt i stojąca za nim nauka 53 00:04:10,000 --> 00:04:14,000 pozostają fascynującym obszarem badań dla astronomów 54 00:04:15,000 --> 00:04:17,000 Tu dr J, to już wszystko w dzisiejszym Hubblecast 55 00:04:17,000 --> 00:04:22,000 Jeszcze raz natura okazała się bardziej zdumiewająca niż mogliśmy to sobie wyobrazić 56 00:04:22,000 --> 00:04:25,000 Hubblecast tworzony jest przez ESA/Hubble w Europejskim Obserwatorium Południowym w Niemczech 57 00:04:28,000 --> 00:04:31,000 Misja Hubble to międzynarodowy projekt prowadzony przez NASA oraz Europejską Agencję Kosmiczną 58 00:04:34,000 --> 00:04:35,000 www.spacetelescope.org 59 00:04:35,000 --> 00:04:38,000 Transkrypcja: ESA/Hubble. Tłumaczenie: Radosław Kosarzycki