1 00:00:00,000 --> 00:00:06,000 Kosmiczny Teleskop Hubble'a NASA/ESA ujawnił ostatnio wspaniały wycinek Mgławicy Veil - 2 00:00:06,000 --> 00:00:11,000 pozostałość po supernowej, która wybuchła jakieś 5-10.000 lat temu. 3 00:00:11,000 --> 00:00:18,000 Nowe zdjęcia z Hubble'a dostarczają pięknych widoków na subtelne, delikatne struktury będące wynikiem tego kosmicznego kataklizmu. 4 00:00:35,000 --> 00:00:37,000 Oto Hubblecast! 5 00:00:37,000 --> 00:00:47,000 Wiadomości i obrazy z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a NASA/ESA. Podróże w czasie i przestrzeni wraz z naszym prowadzącym dr J. a.k.a Joe Liske. 6 00:00:48,000 --> 00:00:50,000 Witajcie w Hubblecast! 7 00:00:50,000 --> 00:00:56,000 Dziś przyjrzymy się z bliska jednemu z najgwałtowniejszych zdarzeń we Wszechświecie - eksplozji supernowej. 8 00:00:56,000 --> 00:01:02,000 Są to szczątki jednej z tych kosmicznych eksplozji, które widzimy z niespotykaną dokładnością 9 00:01:02,000 --> 00:01:05,000 na tych zupełnie nowych zdjęciach z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. 10 00:01:05,000 --> 00:01:12,000 Choć zwykle o tym nie myślimy, gwiazdy migoczące na nocnym niebie, nie świecą na zawsze 11 00:01:12,000 --> 00:01:20,000 Jak długo gwiazda żyje, zależy od tego, jak duża i ciężka jest. Im większa gwiazda, tym krótsze jej życie. 12 00:01:20,000 --> 00:01:24,000 Teraz gwiazda świeci, ponieważ paliwo jądrowe płonie w jej wnętrzu. 13 00:01:24,000 --> 00:01:30,000 A gdy gwieździe znacznie szybciej niż naszemu Słońcu wyczerpie się paliwo do tego żaru, 14 00:01:30,000 --> 00:01:37,000 najpierw się zapadnie a potem rozedmie się na zewnątrz w gigantycznej eksplozji, którą nazywamy supernową. 15 00:01:37,000 --> 00:01:47,000 Supernowe uwalniają tak dużo światła, że mogą przyćmić blask wszystkich gwiazd razem wziętych z całej galaktyki. 16 00:01:47,000 --> 00:01:51,000 Eksplozja rozciąga się w ogromną bańkę w swoim otoczeniu, 17 00:01:51,000 --> 00:01:58,000 a na skraju tej bańki znajdziemy bieżące gruzy z gwiazdy oraz materię, która została zmieciona przez falę wybuchu. 18 00:01:58,000 --> 00:02:08,000 Jest to świecąca jaskrawymi kolorami powłoka gazu, którą widzimy jako mgławicę i astronomowie określają ją jako "pozostałość po supernowej". 19 00:02:08,000 --> 00:02:15,000 Teraz reszta może pozostać widoczna przez bardzo długi czas po eksplozji, która sama już zniknęła. 20 00:02:17,000 --> 00:02:24,000 Astronomowie skierowali teleskop Hubble'a w kierunku konstelacji Cygnus, aby ten obserwował Mgławicę Veil w skrzydle Łabędzia. 21 00:02:24,000 --> 00:02:35,000 Znajdująca się w odległości 1.500 lat świetlnych od Ziemi Mgławica Veil, znana również jako Pętla Łabędzia, jest jedną z najbardziej spektakularnych pozostałości po supernowej na niebie. 22 00:02:35,000 --> 00:02:40,000 Cała powłoka obejmuje około 3 stopnie, co odpowiada wielkości sześciu Księżyców w pełni. 23 00:03:01,000 --> 00:03:05,000 Jedną z najbardziej niezwykłych części tej pozostałości jest tzw. Mgławica Miotła Wiedźmy. 24 00:03:05,000 --> 00:03:15,000 Jasna niebieska gwiazda - podwójna 52 Cygni niezwiązana z wybuchem supernowej - może być obserwowana gołym okiem w czystą, letnią noc. 25 00:03:15,000 --> 00:03:20,000 Mały region, uchwycony na nowych zdjęciach z Hubble'a pozwala badać Veil z bliska. 26 00:03:20,000 --> 00:03:27,000 Fascynujący niby smuga dymu gaz jest wszystkim, co pozostało widoczne po tym, co było kiedyś gwiazdą Drogi Mlecznej. 27 00:03:28,000 --> 00:03:34,000 Naukowcy szacują, że wybuch supernowej wystąpił około 5-10.000 lat świetlnych temu. 28 00:03:34,000 --> 00:03:41,000 Oznacza to, że mogło być rejestrowane przez starożytne cywilizacje. 29 00:03:41,000 --> 00:03:47,000 Widzieli oni gwiazdę zwiększającą swoją jasność, w przybliżeniu do jasności takiej, jaką ma sierp Księżyca. 30 00:03:50,000 --> 00:03:56,000 Splecione jak lina włókna gazu w Mgławicy Veil są wynikiem uwalniania ogromnej ilości energii 31 00:03:56,000 --> 00:04:03,000 jako szybko poruszające się szczątki z eksplozji, przecinające otoczenie i tworzące front uderzeniowy. 32 00:04:04,000 --> 00:04:12,000 To uderzenie, napędzane szczątkami o prędkości 600.000 km/h ogrzewa gaz do milionów stopni. 33 00:04:12,000 --> 00:04:18,000 Kolejne chłodzenie materii powoduje wspaniałą, kolorową poświatę. 34 00:04:18,000 --> 00:04:25,000 Zdjęcia z Hubble'a Mgławicy Veil są uderzającym przykładem procesów, które mają miejsce setki lat świetlnych stąd 35 00:04:25,000 --> 00:04:29,000 mogą czasami przypominać efekty widziane wokół nas, w naszym codziennym życiu. 36 00:04:29,000 --> 00:04:40,000 Istnieją podobieństwa z wzorami utworzonymi przez grę światła i cienia na dnie basenu, wzlatujący dym czy niewyraźne chmury cirrusowe. 37 00:04:40,000 --> 00:04:44,000 Więc dlaczego astronomowie interesują się badaniem supernowych i ich pozostałości? 38 00:04:44,000 --> 00:04:50,000 Powodem jest to, że są one niezwykle ważne w zrozumieniu historii naszej własnej Drogi Mlecznej. 39 00:04:50,000 --> 00:04:56,000 Choć tylko kilka gwiazd na wiek w naszej Galaktyce kończy swoje życie w tak spektakularny sposób, 40 00:04:56,000 --> 00:05:03,000 wybuchy te są bardziej lub mniej bezpośrednio odpowiedzialne za tworzenie wszystkich pierwiastków w naszym Wszechświecie, cięższych niż żelazo. 41 00:05:03,000 --> 00:05:12,000 lub na przykład wszystka miedź, rtęć, złoto, jod i ołów, które widzimy na Ziemi wokół nas dziś, 42 00:05:12,000 --> 00:05:17,000 były zafałszowane w tych gwałtownych wybuchach miliardy lat temu. 43 00:05:17,000 --> 00:05:24,000 Rozszerzająca się powłoka pozostałości po supernowej wreszcie zmieszała się z inną materią w Drodze Mlecznej, 44 00:05:24,000 --> 00:05:31,000 i to stało się surowcem dla nowej generacji gwiazd i planet, włączając w to nasz Układ Słoneczny. 45 00:05:32,000 --> 00:05:40,000 Więc pierwiastki, które stworzyły planety, Ziemię, rośliny i zwierzęta wokół nas - a nawet nas samych - 46 00:05:40,000 --> 00:05:45,000 powstały głęboko wewnątrz starożytnych gwiazd i w wybuchach supernowych. 47 00:05:45,000 --> 00:05:51,000 Więc zieleń w trawie i czerwień w naszej krwi są w zasadzie kolorami gwiezdnego pyłu. 48 00:05:52,000 --> 00:05:55,000 Tu dr J. z Hubblecast. 49 00:05:55,000 --> 00:05:59,000 Jeszcze raz przyroda nas zaskoczyła, wybiegając poza nasze najśmielsze oczekiwania... 50 00:06:00,000 --> 00:06:05,000 Hubblecast został wyprodukowany przez ESA/Hubble w Europejskim Obserwatorium Południowym w Niemczech. 51 00:06:05,000 --> 00:06:09,000 Hubble to misja NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej.